Levensbeschrijving
Pieter Groeneveldt wordt in 1889 geboren in Batavia, in het toenmalige Nederlandsch-Indië. Als klein jongetje komt hij naar Nederland. Verder is van de jonge jaren van Pieter Groeneveldt vrijwel niets bekend. Van zijn familie weten we slechts dat een van zijn voorouders Chinese was. Later zal Groeneveldt veel van zijn artistieke belangstelling toeschrijven aan deze 'oosterse' afstamming.
In Amsterdam volgt hij een opleiding tot portretschilder aan de Rijksacademie. Hier moet hij onderwijs hebben genoten van onder anderen de kunstenaars A.J. Derkinderen en N. van der Waay.
In zijn eerste jaren van zelfstandig kunstenaarschap toont Groeneveldt een brede artistieke belangstelling. Hij richt zich onder meer op portretschilderen, beeldhouwen, aquarelleren, en het beschilderen van stoffen en sierpanelen. Ook schrijft hij poëzie. Ofschoon hij zich uiteindelijk hoofdzakelijk zal richten op de keramiek, blijven deze andere belangstellingen zijn leven lang bestaan. Groeneveldt toont zich in dit werk een romanticus, zoals hij aan het eind van zijn leven in een interview ook zal toegeven: 'ik ben een romanticus, en daarom eigenlijk een eeuw te laat geboren'.
Zijn belangstelling gaat ook in grote mate uit naar de bloemsierkunst. In 1923 opent Groeneveldt daarom aan het Haagse Noordeinde de bloemenzaak Sheherazade. Hier richt hij zijn eigen exposities in. De bloemenwinkel zal Groeneveldt aanhouden tot deze rond 1950 wordt overgenomen door twee andere bloemisten. De jonge Groeneveldt mag zichzelf rekenen tot één van de aanstormende talenten binnen de Nederlandse moderne toegepaste kunst. Als in 1924 de Bond voor Kunst in Industrie (BKI) wordt opgericht, is Groeneveldt dan ook vrijwel meteen lid.
Aanvankelijk laat Groeneveldt zijn aardewerk nog bakken in de werkplaats van Tegel- en Fayencefabriek Amphora, gevestigd te Oegstgeest. Een hardnekkig gerucht is dat hij in die tijd bij Amphora draailessen zou hebben gevolgd van Gerrit de Blanken; hiervoor zijn echter vooralsnog geen harde bewijzen te vinden.
In 1925 opent hij zijn eerste eigen werkplaats in Wassenaar. In 1927 verhuist hij de werkplaats naar een fabrieksterrein bij Voorschoten. Ruim dertig jaar, tot 1972, zal deze fabriek werk bieden aan een grote groep draaiers, glazuurders, ontwerpers, vormgevers, verkopers en boekhouders, in een steeds wisselende samenstelling. In hoogtijdagen staan er meer dan twintig personen op de loonlijst.
Ofschoon de artistieke leiding steeds in Groeneveldts handen is, geeft hij zijn werknemers nadrukkelijk de vrijheid om zelf nieuwe modellen te ontwerpen. Veel jonge kunstenaars doen bij Groeneveldt hun eerste praktijkervaring op; enkelen van hen zijn nog op dit moment succesvolle, zelfstandige keramisten.
De vooroorlogse aardewerkproduktie kenmerkt zich door verschillend werk. Naast serieprodukten, doorgaans met effen glazuren, vervaardigt Groeneveldt ook vrijere keramiek, met de nadruk sterker op het artistieke samenspel van vorm en glazuur, waarbij het uiteindelijke resultaat nooit helemaal van te voren is te voorspellen.
Weinig is ook bekend van de tijd tijdens en direct na de Tweede Wereldoorlog. Net als voor veel andere pottenbakkersbedrijven in Nederland zal dit ook voor de fabriek in Voorschoten geen makkelijke tijd geweest zijn. In 1941 wordt bovendien de fabriek door een grote brand getroffen, die een deel van de werkplaats in de as legt. Na de oorlog stimuleert de regering met noodmaatregelen de kunstnijverheid, om de extreme schaarste aan gebruiksgoederen in het naoorlogse Nederland tegemoet te komen.
Waarschijnlijk uit deze tijd dateren de kookpotten uit de Forta-serie, afkorting voor 'Van Fornuis op Tafel'. Sterk komt Groeneveldts credo 'rijkdom van eenvoud' tot uiting in deze dekselpotten, steeds voorzien van een voor Groeneveldt typerende glazuur.
Na de oorlog verandert de productie ingrijpend. Nieuwe vormen, technieken en glazuurcombinaties en -samenstellingen doen hun intrede.
Groeneveldt mag zich eind jaren '50 waarschijnlijk met terechte trots de uitvinder noemen van het 'travertijn' ('boombast') effect, een belangrijk stijlkenmerk van de naoorlogse produktie van Groeneveldt. Weerbarstige, gruizige glazuren met een ruw, korsterig of schuimend oppervlak zijn kenmerkend voor de naoorlogse periode, maar ook de subtielere glazuren als 'Perzisch blauw' en 'Perzisch roze'.
Voor ambachtelijke pottenbakkers als Groeneveldt breken in de jaren '60-'70 opnieuw zware tijden aan. Terwijl de vraag naar ambachtelijke vervaardigde - en dus relatief kostbare - produkten afneemt, raakt de markt overspoeld door goedkoop aardewerk uit landen met lagere lonen of grotere produktiecappaciteit. De concurrentie met bijvoorbeeld het 'Made in West Germany' aardewerk is moordend en de fabriek is daardoor gedwongen de produktietechnieken aan te passen.
Met behulp van mallen en persen kan sneller en goedkoper gewerkt worden: uit deze laatste periode stammen de massa-geproduceerde bloembakjes en 'cylindervazen'. Vanzelfsprekend leidt de artistieke kwaliteit hieronder. Hoewel zijn medewerkers het onderste uit de kan halen om de fabriek draaiend te houden, trekt een gedesillusioneerde, bejaarde Groeneveldt zich geleidelijk terug uit de dagelijkse gang van zaken.
In 1972 valt het doek. De fabriek is failliet en wordt overgenomen door de familie Delfos.
De laatste tien jaar van het leven van Pieter Groeneveldt zijn niet alleen gelukkiger op het persoonlijke vlak, maar blijken ook vruchtbaar in artistiek opzicht. Uit zijn gedichten, maar ook uit interviews uit deze periode spreekt een zekere weemoed naar wat voorbij is, maar ook optimisme en levensvreugd.
Thuis heeft hij de beschikking over een bescheiden keramisch atelier met oven. Met hulp van zijn vaste levensgezel, Jacques Huyser, maakt Groeneveldt nu nog slechts unica. De inmiddels hoogbejaarde kunstenaar toont zich in deze dekselpotten en vazen-op-voet de absolute meester. Uit het late werk spreekt een buitengewone beheersing van het ambacht en een enorme stilistische expressie. Groeneveldt grijpt nu nadrukkelijk terug op zijn Chinese wortels.
Groeneveldt heeft in deze tijd geregeld tentoonstellingen, in gemeentehuizen, bibliotheken, etc.
Op 19 Oktober 1982 overlijdt de kunstenaar, 93 jaar oud.